Aby poprawnie wyświetlić stronę wymagana jest najnowsza wersja przeglądarki.

Aby poprawnie wyświetlić stronę wymagana jest najnowsza wersja przeglądarki.

Zaktualizuj Internet Explorer bądź zainstaluj inną przeglądarkę.

Wpis został dodany do czytelni.Zamknij komunikat

Wpis usunięty.Zamknij komunikat

Dodaj wpis do czytelni.
Usuń z czytelni.
you tube
thumbnail
19
marca
wtorek
Józef, Bogdan, Marek
Budżet
System Elektronicznej
Skrzynki Podawczej
EBOK Wodociągi
Czujniki stanu powietrza
CZYTELNIA
kod

KOBYLNIKI

KOBYLNIKI
Niem. Kobelnik, Roβdorf
 
     Miejscowość wymieniana w tekstach źródłowych od 1398 r. Od końca XIV w. do 1553 r. stanowiła własność Kobielnickich zwanych też Kobylnickimi i Kotowieckimi. W 1553 r. część Kobylnik przeszła w ręce Jana Skaławskiego z Rogaczewa jako posag jego żony Anny Kobylnickiej. W 1563 r. druga część należała do Macieja Kobylnickiego, potem do jego syna Jana. W latach 1623 – 1642 Kobylniki należały do Andrzeja Kobylnickiego. W 1680 r. jego syn Adam sprzedał je za 7.825 zł Janowi Cerekwickiemu z Kokorzyna. W XVIII w. należały do Zarębów, Cerekwickich i Romaniszewskich. Około 1700 r. dobra dzierżawiła Krystyna z Moraczewskich Janowa Kozierowska. W latach 1744 – 1779 r. Kobylniki trzymał prawem zastawu Paweł Rola Zbijewski dziedzic Karczewa. Od Zarębów nabył je Adam Mąkowski, który w 1788 r. sprzedał dobra wraz z częścią Krzanu Ignacemu Zakrzewskiemu z Białcza. Ten z kolei w 1791 r. sprzedał cały klucz białecki, w tym także Kobylniki, baronowi Janowi Balcerowi Szlichtyngowi, który w 1794 r. sprzedał go Wincentemu Zbijewskiemu. W 1795 r. w księdze wieczystej jako właściciel występuje Jan Potworowski, od którego w 1806 r. dobra kupił Jan Nepomucen Kwilecki, sędzia apelacyjny poznański, do którego w tym samym powiecie należało Srocko Wielkie i Bieczyny. W roku 1830 majątek odziedziczył jego syn, hrabia Walerian Kwilecki, który w 1834 r. poślubił Marię Lubowiecką. Po jego śmierci w 1863 r. dobra przeszły na własność jego jedynego syna Franciszka Kwileckiego. Ponieważ nie miał on potomstwa w roku 1898 ustanowił on ze swych dóbr ordynację, nadając jej imię Walerego Kwileckiego, którą zapisał Hektorowi Kwileckiemu z Kwilcza. On też po jego śmierci w 1899 r. przejął majętność. Po nim w 1912 r. dziedziczył jego jedyny syn Dobiesław Kwilecki, ostatni ordynat na Kobylnikach. Początkowo po ślubie w 1918 r. z Zofią Załuską zamieszkał w majątku, jednakże po śmierci matki Jadwigi Hektorowej Kwileckiej przeniósł się wraz z żoną do Kwilcza, a do Kobylnik jedynie dojeżdżał. W 1936 r. majątek został wydzierżawiony Janowi Stefanowi Kwileckiemu z Dobrojewa, który zamieszkał tu wraz z żoną Marią z Lipkowskich.

     Folwark pański w Kobylnikach powstał już w XV w. W roku 1559 odnotowano 4 konie robocze, 24 krowy, 380 owiec. W roku 1566 r. w źródłach wymieniany dwór z ogrodem, folwark z łąkami, ogrody, dwie sadzawki, pastewnik, skotnica i zapust. Rozwój nowoczesnego gospodarstwa nastąpił za czasów Waleriana Kwileckiego tj. ok. poł. XIX w. W roku 1881 powierzchnia dóbr wynosiła 1134,2 ha, z czego 628 ha liczyły pola, 144,3 ha łąki, 3,4 ha pastwiska, 317,5 ha lasy, 37,4 ha nieużytki, 3,7 ha woda. Administratorem dóbr był wówczas niejaki Koszczyński, a gospodarstwo specjalizowało się w hodowli krów rasy holenderskiej oraz w produkcji mleka. W 1890 r. działała tu mleczarnia oraz prowadzono hodowlę bydła młodocianego. W latach 80. XIX w. na terenie dominium, w skład którego wchodziły prócz Kobylnik także folwarki Ponin i Krzan oraz nadleśnictwo Krzan odnotowano 19 domów zamieszkanych przez 209 osób. W 1896 r. wzmiankowano na folwarku hodowlę bydła rasy Schwyzer.

     W 1902 r. administratorem dóbr był Ostrowski. W 1913 r. na terenie dóbr prowadzono hodowlę 98 koni, 262 sztuk bydła, 348 sztuk trzody chlewnej i 1 owcy. W 1926 r. gospodarstwo specjalizowało się  w reprodukcji uznanych nasion pszenicy i buraków. Majątek był zelektryfikowany, wyposażony m.in. w pług parowy. Prowadzono uprawę wikliny oraz hodowlę owiec Merinos – Precose na podkładzie Negretti. Zarejestrowana była również hodowla trzody chlewnej, a duży dochód przynosiła produkcja mleka.


     Założenie dworskie położone jest w zachodniej części wsi po południowo - zachodniej stronie drogi z Krzanu do Ponina. Składa się z części rezydencjonalnej  i folwarcznej.

     Zespół rezydencjonalny zajmuje północno – zachodnią część założenia i składa się z dworu i oficyny usytuowanych pośrodku parku, niedaleko podwórza folwarcznego.

     Dwór wzniesiony w końcu XVIII w., przebudowany na pocz. XIX w. i rozbudowany w 2 poł. XIX w. oraz zmodernizowany po 1911 r., murowany z cegły, podpiwniczony, parterowy z mieszkalnym poddaszem, nakryty dachem mansardowym z naczółkami pokrytym dachówką. Pośrodku dachu od strony północnej i południowej trzyosiowe wystawki nakryte dwupołaciowymi daszkami. Boczne, późniejsze skrzydła parterowe nakryte dachami płaskimi. W piwnicach pod starszą, środkową częścią sklepienie kolebkowe i odcinkowe. Budynek na planie wydłużonego prostokąta, boczne części pozornie zryzalitowane. Układ wnętrz najstarszej środkowej części dwutraktowy, z sienią z klatką schodową w pierwszym trakcie na osi i z salonem pośrodku drugiego traktu. Boczne skrzydła dwuipółtraktowe z korytarzem biegnącym pośrodku. Elewacje tynkowane z zachowanym detalem. Pośrodku elewacji frontowej przed wejściem ganek, dostawiony po 1911 r., którego pary kolumn podtrzymują taras na osi wystawki. W przyziemiu okna zamknięte prosto, ujęte w skromne tynkowe opaski z nadokiennikami w postaci odcinka gzymsu. W wystawce frontowej okna zamknięte półkoliście, powyżej nad profilowanym gzymsem kartusz herbowy z herbem „Szreniawa” Kwileckich, a powyżej półkolisty naczółek.

     Oficyna usytuowana na południowy – zachód od dworu wzniesiona w 1 połowie XIX w., późnoklasycystyczna. Murowana z cegły, parterowa z użytkowym poddaszem, nakryta dachem dwuspadowym pokrytym dachówką. Od strony południowo – zachodniej dostawiona późniejsza parterowa węższa przybudówka. Budynek wzniesiony na planie prostokąta o dwutraktowym układzie pomieszczeń, z sienią z klatką schodową w pierwszym trakcie na osi. Elewacje oficyny pokryte boniowaniem modelowanym w tynku. Elewacja frontowa pięcioosiowa z wejściem pośrodku ujętym w pozorny piętrowy ryzalit. W przyziemiu otwór wejściowy w opasce z uszakami, nad którym nadproże w formie odcinka gzymsu z fryzem ząbkowym. Powyżej w partii poddasza półkoliście zamknięte okno ujęte w arkadowe obramienie. Okna oficyny zamknięte prosto, umieszczone w płytkich półkolistych wnękach arkadowych połączonych jednym gzymsem. Podobnie wnęki arkadowe także w szczytach budynków.

     Park krajobrazowy o pow. 4,3 ha założony na przełomie XVIII i XIX w., na planie zbliżonym do prostokąta. Główny wjazd prowadzi aleją lipową od strony północno – wschodniej od szosy Kościan – Czacz, obecnie częściowo zniszczoną. Od strony północno – wschodniej park ogrodzony murem i szosą do Krzanu, od północno – zachodniej polami. Przed frontem dworu zachowany kolisty duży gazon, na którym w okresie międzywojennym rosły strzyżone w formie kul i stożków drzewa i krzewy. Na terenie parku występuje drzewostan złożony głównie z jesionu, grabu, dębu szypułkowego, lipy drobnolistnej, klonu, robinii z pomnikowymi okazami dębów szypułkowych, jesionu wyniosłego, wiązu szypułkowego, dębu czerwonego, platanu klonolistnego. Część położona na południowy – zachód od spichlerza włączona została do parku po 1890r.

     Zespół folwarczny usytuowany jest na wschód od rezydencji i parku. Podwórze na rzucie prostokąta z głównym wjazdem na przedłużeniu głównej drogi od strony Ponina, która pierwotnie biegła przez podwórza, obecnie przed samym dziedzińcem skręca na północ i okrąża zespół od północy, prowadząc dalej w kierunku Krzanu. Dawne wjazdy na dziedziniec prowadziły od strony wschodniej i północnej, obecnie także od południowej. Zachowane częściowo bramy i ogrodzenie. Za pierzeją południowo – zachodnią rozciąga się staw. Starsza jest północna część podwórza, która stanowiła niegdyś osobny dziedziniec o układzie poprzecznym do obecnego. Do dnia dzisiejszego z dawnej zabudowy podwórza, w pierzei północno – wschodniej w sąsiedztwie dworu, zachowała się dawna stajnia koni wyjazdowych i wozownia. Naprzeciwko stajni znajduje się spichlerz wyznaczający linię dawnego zamknięcia podwórza. Na północny – wschód od stajni usytuowana jest stodoła. W pierzei południowo – zachodniej na miejscu dawnych obiektów wznoszą się nowe budynki gospodarcze, a po południowej stronie wjazdu obora (I) murowana z 4 ćw. XIX w. W pierzei południowo – zachodniej znajduje się stajnia (II) z 4 ćw. XIX w., murowana z cegły z dachem dwuspadowym, o elewacjach tynkowanych częściowo zmienionych. Dalej w kierunku zachodnim stoi dom pracowników folwarcznych. W pierzei północno – zachodniej usytuowana została na pocz. XX w. duża obora z zakończoną pięciobocznie przybudówką od strony południowo – wschodniej.
 
     Dom mieszkalny pracowników folwarcznych wzniesiony prawdopodobnie ok. poł. XIX w., przebudowany w 1897 r., murowany z cegły, częściowo podpiwniczony, dwukondygnacyjny z użytkowym poddaszem, nakryty dachem dwuspadowym pokrytym dachówką karpiówką. Budynek na planie prostokąta o dwutraktowym układzie pomieszczeń, z sienią z klatką schodową pośrodku. Elewacje tynkowane z zachowanym częściowo detalem. Pierwotnie wszystkie otwory ujęte w profilowane obramienia z tynku, zachowane obecnie w szczytach budynku. Elewacje dzieli gzyms kordonowy oraz drugi podokienny biegnący pod oknami piętra. Ściany zwieńczone gzymsem koronującym. W szczycie zachodnim data „1897”.

     Stajnia koni wyjazdowych i wozownia zbudowane zostały w 1867 r. Budynek murowany z cegły na podmurówce z kamienia polnego, parterowy z magazynowym poddaszem, nakryty dachem dwuspadowym pokrytym obecnie eternitem, o dość mocno wysuniętych okapach wspartych na ozdobnie ciosanych ostatkach płatwi i wspierających je zastrzałach. Wzniesiony na planie prostokąta z jednoosiowym ryzalitem pośrodku elewacji północno – wschodniej. We wnętrzu, podzielonym na trzy pomieszczenia, stropy drewniane belkowe, wyżej więźba dachowa kleszczowo – płatwiowa. Elewacje tynkowane z zachowanym częściowo detalem. Okna parteru zamknięte odcinkowo, wsparte parami na wspólnych gzymsach podokiennych. Powyżej elewacje obiega prosty gzyms kordonowy. Najozdobniejszy  dwukondygnacyjny ryzalit ujęty po bokach, w partii przyziemia, w narożne lizeny zamknięte prostym pasem. Szczyt ryzalitu zakończony pierwotnie prawdopodobnie szczytem schodkowym (analogicznie jak w usytuowanym naprzeciwko spichlerzu), obecnie trójkątnym frontonem. Nad oknami piętra ryzalitu data „1867”.

     Spichlerz wzniesiony w 1868 r., murowany z cegły na podmurówce z kamienia ciosanego, dwukondygnacyjny z poddaszem, nakryty dachem dwuspadowym o mocno wysuniętych okapach wspartych na ozdobnie ciętych ostatkach płatwi i krokwi. Zbudowany na planie prostokąta z ryzalitem od strony południowo – zachodniej,  z wyodrębnionym jednym pomieszczeniem sklepionym kolebką. W pozostałej części spichlerza strop drewniany belkowy nagi. Elewacje tynkowane, z zachowanym detalem w postaci gzymsu kordonowego. Najbogatsza dekoracja frontowego ryzalitu ujętego po bokach w lizeny, zakończonego szczytem schodkowym. W szczycie płycina z datą „1868”. Zachowana częściowo pierwotna stolarka drzwi wejściowych z ułożonych poprzecznie desek nabijanych ćwiekami.

     Stodoła wybudowana w 1877 r., murowana z cegły na podmurówce z kamienia, nakryta dachem dwuspadowym pokrytym pierwotnie dachówką, obecnie eternitem. Budynek na planie prostokąta z trzema zdwojonymi klepiskami. Elewacje ceglane, podzielone rzędem jednoosiowych odcinkowo zamkniętych ślepych wnęk o tynkowanych polach. W szczytach tynkowane płaszczyzny ścian przedzielone ceglanymi lizenami. W szczycie północno – zachodnim w partii poddasza otwór ujęty w ceglane obramienie, wypełniony ażurowo układaną cegłą. Powyżej płycina z datą budowy „1877”.

                    
     Źródło:
Redakcja naukowa serii prof. dr hab. Jan Skorutowicz "Dawne budownictwa folwarczne" 
Jolanta Goszczyńska, Majątki Wielkopolskie, Tom V, Powiat Kościański, Wydawnictwo Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno Spożywczego w Szreniawie 1998r.,  wyd. cyt., s. 106-108.

Aktualności aktualności
19 marca 2024 XXI Memoriał Siatkarski im. Tadeusza Krause
19 marca 2024 Artystycznie w Darnowie
zobacz
obrazek
19 marca 2024
Mobilnie
kod
Przeglądaj naszą stronę na wszystkich
urządzeniach mobilnych.
Marzec
2024
p w s c p s n
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31