Aby poprawnie wyświetlić stronę wymagana jest najnowsza wersja przeglądarki.
Aby poprawnie wyświetlić stronę wymagana jest najnowsza wersja przeglądarki.
Zaktualizuj Internet Explorer bądź zainstaluj inną przeglądarkę.
Wpis został dodany do czytelni.Zamknij komunikat
Wpis usunięty.Zamknij komunikat
Historia
DARNOWO
Miejscowość wymieniana w źródłach od 1312 r.. W 1407 r. jako właściciel wzmiankowany Piotr Darnowski z Darnowa, potem należało częściowo do Bnińskich i Gryżyńskich. W roku 1514 r. przeszło w ręce Mikołaja Spławskiego wraz z Wyskocią, Spytkówkami i Luboszem. W roku 1529 Spławscy sprzedali dobra Marcinowi Gołutowskiemu wraz z Piotrowem i Racotem. Odtąd Darnowo w rękach kolejnych właścicieli majętności Racot (patrz Racot). Po I wojnie światowej folwark przeszedł na własność Skarbu Państwa. W okresie międzywojennym dzierżawił go Witold Gółkowski (jednocześnie dzierżawca Spytkówek, Witkówek i Lubosza Starego).
Folwark w Darnowie wzmiankowany już w 1681 r., kiedy to wymienione „domostwo folwarku”, „obory nowo sporządzone”, „owczarnia z sypaniem” i „spichlerz z blochów”. W końcu XIX w. na terenie wsi znajdowało się 13 domów zamieszkanych przez 99 osób. Do początku XX w. powierzchnia folwarku podawana łącznie z powierzchnią dóbr Racot (patrz Racot). Do roku 1926 ziemie należące do folwarku liczyły 614,75 ha, z czego 594,25 ha zajmowały pola, 16,25 ha łąki i pastwiska, 4,25 ha nieużytki.
ZESPÓŁ FOLWARCZNY usytuowany w zachodniej części wsi po południowej stronie drogi z Racotu do Wyskoci. Składa się z podwórza folwarcznego oraz z położonych poza jego obrębem budynków mieszkalnych pracowników folwarcznych. Dziedziniec gospodarczy na rzucie prostokąta, otoczony ze wszystkich stron zabudową, z małym stawem pośrodku i większym usytuowanym niegdyś na południowy – wschód od podwórza, obecnie zlikwidowanym. Taki kształt podwórza istniał już w 1862 r. Główny wjazd na podwórze znajduje się pośrodku pierzei północnej, drugi na wprost niego w pierzei południowej. Zachowane częściowo stare ogrodzenie podwórza w postaci ceglanego tynkowanego muru i bram w formie słupów, na których zawieszone skrzydła drewnianej bramy. Zachowana zabudowa podwórza powstawała od końca XVIII w. do czasów współczesnych. Najstarsze budynki to dwa obiekty mieszkalne w pierzei północnej po obu stronach wjazdu (nr 8 i 10). Po ich zachodniej stronie znajduje się dawny chlew z ok. poł. XIX w., murowany z cegły parterowy z użytkowym magazynowym poddaszem. W pierzei wschodniej zachowane dwie stajnie (I i II) z 4 ćw. XIX w., murowane, częściowo przebudowane, w południowej od wschodu stajnia (III), a po drugiej stronie wjazdu stodoła. Od strony zachodniej podwórze zamyka kilka połączonych budynków pochodzących z 2 poł. XIX w. tj. od południa spichlerz, obora, owczarnia. Pośrodku dziedzińca wznosi się wiata. Na wschód od podwórza wznosi się budynek mieszkalny pracowników folwarcznych oraz chlew i obora pracowników folwarku, skupione wokół niewielkiego prostokątnego dziedzińca. Są to budynki murowane z cegły, parterowe z użytkowymi poddaszami, powstałe na przełomie XIX i XX w., z których najciekawszy budynek mieszkalny. Dwa inne budynki mieszkalne wznoszą się za zachód od podwórza, z których jeden z ok. poł XIX w. murowany z szachulcowymi szczytami, drugi z końca XIX w. murowany o tynkowanych ścianach z ceglanym detalem.
DOMY NR 8 i 10 analogiczne, usytuowane w północnej pierzei podwórza, przeznaczone dla pracowników folwarcznych. Dom nr 8 służył jako rządcówka. Budynki powstały w końcu XVIII w. lub na pocz. XIX w., murowane z cegły, parterowe z użytkowym magazynowym poddaszem, nakryte dachami naczółkowymi pokrytymi dachówką karpiówką układaną w koronkę. Wzniesione na planie prostokąta, o dwutraktowym układzie pomieszczeń z sienią na osi. We wnętrzu stropy drewniane z podsufitką, więźba dachowa drewniana jętkowa. Elewacje tynkowane z zachowanym częściowo dawnym detalem. Naroża budynku, wejścia oraz środkowe okna tylnej elewacji ujęte w szerokie, bardzo płaskie pilastry, elewacje zakończone gzymsem wieńczącym. Pierwotnie otwory ujęte w skromne tynkowe opaski, zachowane tylko częściowo. Zachowana stara stolarka drzwi wejściowych w domu nr 8. dwuskrzydłowych płycinowych z niskim nadświetlem.
STAJNIA (III) usytuowana w pierzei południowej wzniesiona została w 1 poł. XIX w. Jest to budynek murowany z cegły, parterowy z użytkowym poddaszem, nakryty dachem naczółkowym pokrytym pierwotnie dachówką, obecnie eternitem. Wzniesiony na planie prostokąta, z wnętrzem podzielonym na trzy pomieszczenia, z których środkowe pełniło przypuszczalnie funkcję szorowni. Elewacje tynkowane, otwory zamknięte odcinkowo. W narożach budynków zachowane szerokie lizeny, do lizen elewacji frontowej i do samej elewacji dostawione zostały dodatkowe przypory. Elewacje zakończone gzymsem, otwory zamknięte odcinkowo.
STODOŁA wzniesiona przypuszczalnie w końcu XVIII w., murowana z cegły na podmurówce z kamienia polnego, nakryta dachem dwuspadowym pokrytym eternitem. Budynek na planie prostokąta, z dwoma klepiskami i trzema sąsiekami. Elewacje tynkowane z szerokimi pilastrami w narożach. Podobne pilastry ujmują otwory wjazdowe. Elewacje wieńczy gzyms, na ścianach szczytowych między pilastrami proste tynkowe pasy.
OWCZARNIA wzniesiona ok. 1880 r., murowana z cegły, parterowa z magazynowym poddaszem, nakryta dachem dwupołaciowym pokrytym eternitem. Obiekt postawiony na planie prostokąta z późniejszą dobudówką dostawioną pośrodku elewacji zachodniej z klatką schodową w części środkowej. W przyziemiu sklepienie krzyżowe, wsparte na dwóch rzędach żeliwnych słupów. Elewacje tynkowane z ceglanym cokołem i detalem, podzielone lizenami biegnącymi przez całą wysokość elewacji. Pomiędzy nimi zamknięte półkoliście otwory okienne lub wjazdowe w ceglanych obramieniach, a powyżej gzyms kordonowy, na którym wsparte okna poddasza, także zamknięte półkoliście i wypełnione ażurową ceglaną ścianką. W oknach parteru zachowana metalowa stolarka.
DOM MIESZKALNY PRACOWNIKÓW FOLWARCZNYCH (obecnie nr 12) wzniesiony przypuszczalnie na pocz. XX w. na wschód od podwórza, przeznaczony dla czterech rodzin, murowany z cegły, podpiwniczony, parterowy z mieszkalnym częściowo poddaszem, nakryty dachem naczółkowym pokrytym dachówką. Wzniesiony na planie wydłużonego prostokąta, z szerokim ryzalitem pośrodku elewacji wschodniej i zachodniej. Elewacje tynkowane, pierwotnie okna w opaskach okiennych, obecnie większość bez obramień. W połaci dachowej okna powiekowe.
Źródło:
Redakcja naukowa serii prof. dr hab. Jan Skorutowicz "Dawne budownictwa folwarczne"
Jolanta Goszczyńska, Majątki Wielkopolskie, Tom V, Powiat Kościański, Wydawnictwo Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno Spożywczego w Szreniawie 1998r., wyd. cyt., s. 53-55.