Strona główna » Mieszkaniec » Strategie i Programy » Plan Rozwoju Lokalnego

PLAN  ROZWOJU  LOKALNEGO

GMINY  KOŚCIAN

              Kościan, grudzień 2007r.

Spis treści

I.  OBSZAR I CZAS REALIZACJI PLANU ROZWOJU LOKALNEGO

Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Kościan w zakresie przedmiotowym obejmuje zadania inwestycyjne finansowane w całości lub części z budżetu gminy. Natomiast jego zakres czasowy dotyczy zadań planowanych do realizacji na lata 2007-2013, a rozliczanych do roku 2015.

Plan porządkuje proces inwestycyjny w Gminie Kościan, optymalizuje zakres rzeczowy potrzeb inwestycyjnych w stosunku do możliwości finansowych, wskazuje planowane źródła finansowania inwestycji oraz ułatwia komunikację społeczną władz gminy ze społecznością lokalną uczestniczącą w planowaniu rozwoju Gminy.

Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Kościan obejmuje zadania infrastruktury publicznej stymulujące lokalną inicjatywę, inwestycje i mobilność zawodową społeczności lokalnej.

Plan zakłada realizację następujących celów szczegółowych:

– poprawę jakości życia,

– odnowę i rozwój wsi,

– wsparcie lokalnych centrów ekonomicznych i społecznych,

– wykorzystanie potencjału turystycznego, sportowego, kulturowego i przyrodniczego,

– zwiększenie możliwości zatrudnienia, edukacji i ochrony zdrowia,

– tworzenie przyjaznych warunków dla rozwoju przedsiębiorczości,

– zwiększenie atrakcyjności Gminy dla inwestorów lokalnych i zewnętrznych,

– poprawę jakości środowiska przyrodniczego,

– wzrost zatrudnienia poza rolnictwem,

– tworzenie warunków do różnicowania działalności gospodarczej.

Socjologiczną miarą powodzenia realizacji projektów zawartych w Planie Rozwoju Lokalnego Gminy Kościan będzie wzrost partycypacji mieszkańców w działaniach podejmowanych w gminie na rzecz rozwoju społeczno – gospodarczego.

II. AKTUALNA SYTUACJA SPOŁECZNO – GOSPODARCZA GMINY KOŚCIAN

1. Położenie, powierzchnia, ludność

Gmina Kościan o powierzchni 202,3 tys. km², znajduje się w południowo – zachodniej części województwa wielkopolskiego, w powiecie kościańskim. Przez gminę przebiega droga krajowa nr 5, magistrala kolejowa Poznań – Wrocław oraz droga Gostyń – Nowy Tomyśl. Gmina Kościan oddalona jest ok. 40 km od Poznania i 120 km od Wrocławia.

Gmina Kościan otacza dookoła miasto Kościan, które stanowi odrębną jednostkę administracyjną. Gmina Kościan sąsiaduje z czterema gminami: Czempiń, Kamieniec, Krzywiń, Śmigiel.

Gminę Kościan zamieszkuje  15 401 mieszkańców. Najwięcej w Kiełczewie (9,66%), Racocie (8,14%) i Starych Oborzyskach (7,62%). W skład gminy wchodzi 37 wsi sołeckich i 7 przysiółków.

Gmina Kościan jest gminą wiejską otaczającą Miasto Kościan. Siedziba władz gminy znajduje się w mieście Kościan tj. poza jej granicami administracyjnymi.

Kościan to gmina o rolniczym krajobrazie (z dominacją użytków rolnych typowych dla tej części Wielkopolski, stosunkowo dobrej jakości gleb, niskiej lesistość), rozwijającej się gospodarce i wzrastającej liczbie mieszkańców.

Rolnictwo charakteryzuje się wysoką kulturą agrarną oraz zróżnicowaną wielkością gospodarstw rolnych. W strukturze gospodarstw przeważają gospodarstwa indywidualne, jednak prawie 50% powierzchni gruntów rolnych zajmują duże gospodarstwa rolne należące do spółek handlowych lub skarbu państwa.

W ostatnich latach znacząco wzrosła powierzchnia terenów pod aktywizację gospodarczą oraz liczba małych i średnich przedsiębiorstw. Widoczny jest również przyrost liczby mieszkańców i powierzchni terenów pod zabudowę mieszkalną.

Podstawowe atuty Gminy Kościan to: położenie przy głównych (istniejących i planowanych)  szlakach komunikacyjnych drogowych i kolejowych, dobra dostępność komunikacyjna, zasoby przyrodnicze i kulturowe (Agroekologiczny Park Krajobrazowy im. Dezyderego Chłapowskiego, zespoły parkowo – pałacowe), przedsiębiorczość mieszkańców oraz gospodarność i aktywność władz gminy (przejawiająca się m.in. proinwestycyjnym budżetem, pozyskiwaniem zewnętrznych źródeł finansowania zadań gminy, uczestnictwem w Lokalnej Grupie Działania i związkach międzygminnych).

2. Środowisko przyrodnicze

Gmina Kościan leży na Wielkim Łęgu Obrzańskim w Dolinie Kanałów Obrzańskich o mało urozmaiconej rzeźbie terenu. Okoliczny krajobraz tworzą rozległe równiny o niskiej lesistości, gęsto poprzedzielane pasami zadrzewień śródpolnych. Spośród czynników środowiskowych największą barierę dla rozwoju roślinnej produkcji rolnej stanowią niekorzystne stosunki wodne (niska średnia miesięczna opadów, niekorzystny rozkład miesięczny). Wysoczyznowe połacie północno – wschodniej części Gminy narażone są na procesy stepowienia i odczuwają wyraźny deficyt wody (narażone są na erozje wietrzne). Na pozostałych terenach występuje nadmiar wody zwłaszcza w okresach wiosennych i jesienno – zimowych. Sytuację łagodzi istniejący system melioracji, a Zbiornik Wonieść ma korzystny wpływ na poprawę stosunków wodnych.

Klimat panujący w Gminie Kościan i okolicy jest umiarkowany o przewadze wpływów oceanicznych związanych z cyrkulacją mas powietrza napływających znad północnego Atlantyku i Morza Śródziemnego. Wiosna i lato są ciepłe, a zima krótka i łagodna. Charakterystyczny jest długi okres wegetacji – około 221 dni w roku.

W 1992 roku na terenie Gminy oraz trzech ościennych gmin: Krzywiń, Czempiń i Śrem utworzony został Agroekologiczny Park Krajobrazowy im. Dezyderego Chłapowskiego. Zajmuje on obszar 17 200 ha. Teren parku stanowią w większości obszary użytkowane rolniczo (74%), lesistość jest niewielka (14%) i są to przeważnie sztucznie wprowadzone drzewostany sosnowe i lasy mieszane. Celem powołania parku jest ochrona unikatowego w skali Europy krajobrazu kulturowego Ziemi Kościańskiej, pełnego zabytków architektonicznych i ciekawych miejsc przyrody. Został on także utworzony w celu zachowania dla przyszłych pokoleń pełnego obrazu nowoczesnej wiedzy ekologicznej i rolniczej. Spotykany tutaj krajobraz z siecią zadrzewień śródpolnych został wprowadzony w 1820 roku przez generała Dezyderego Chłapowskiego i kontynuowany jest obecnie (w latach 90 utworzono wiele km pasów zadrzewiń śródpolnych). Ideą generała było utworzenie nowoczesnego, a jednocześnie optymalnego rolnictwa, opartego na ekologicznych zasadach funkcjonowania przyrody. Jego nowatorska koncepcja gospodarowania w rozległym majątku w Turwi (Gmina Kościan) opierała się przede wszystkim na wykorzystaniu i rozbudowie poprzez nasadzanie gęstej sieci różnych śródpolnych i przydrożnych zadrzewień oraz na otaczaniu pasami zieleni małych zbiorników i oczek wodnych. Okazało się to bardzo potrzebne, gdyż między innymi zatrzymywało wiatr, co zapobiegało erozji ziemi ornej i pastwisk. Pozwalało również na zatrzymywanie wody w glebie. Wszystko to tworzyło swoisty mikroklimat przyczyniając się do bogactwa lokalnej fauny i flory. Nowatorskie metody prowadzenia gospodarki rolnej pozwoliły generałowi Chłapowskiemu na przekształcenie w ciągu kilkunastu lat zaniedbanego majątku w Turwi w kwitnące gospodarstwo rolne, które nie ingerowało w środowisko naturalne. Taki system gospodarowania nazwalibyśmy dzisiaj rolnictwem zintegrowanym. Generał Dezydery Chłapowski uznawany jest za prekursora rolnictwa ekologicznego.

Na terenie Gminy Kościan znajdują się Łęgi Obrzańskie wpisane do Księgi Natura 2000.

3. Turystyka

Miłośnicy przyrody znajdą w Gminie Kościan wspaniałe, czyste ekologicznie miejsca do wypoczynku. Przyciąga tu mikroklimat jeziora Wonieść, baza wypoczynkowa w Nowym Dębcu i Gryżynce. Gmina Kościan słynie w całej Polsce i nie tylko ze stadniny koni w Racocie, gdzie oprócz rekreacyjnego jeździectwa i hipoterapii można skorzystać z gościnności pięknie położonego zaplecza hotelowego. Entuzjaści jazdy konnej, polowań, kuligów i wycieczek krajobrazowych znajdą tu swoją przystań. Nieprzeciętne walory Racotu przyciągają gości z całego kraju i zagranicy.

Przez teren Gminy Kościan przebiegają trzy szlaki turystyczne: gotycki, cysterski, piastowska droga romańska i Ziemiański Szlak Rowerowy. Zespół pałacowo-parkowy w Turwi wpisany jest do Kanonu Krajoznawczego Polski.

Dobra sieć dróg i ścieżek leśnych stanowi atrakcyjną bazę do uprawiania turystyki rowerowej, a mijane pola uprawne tworzą niepowtarzalny widok równin, charakterystycznych dla tej części Wielkopolski. Na terenie gminy znajdując się liczne zabytki architektury, głównie kościoły, pałace, dwory i założenia folwarczne oraz pomniki przyrody.

Doskonałą wizytówką Gminy Kościan jest działalność powstałego w 1982 roku w Racocie Szkolnego Klubu Sportowego „JANTAR”, przy którym w 1987 roku powołano Klub Olimpijczyka. Celem działalności klubu jest przede wszystkim propagowanie wśród młodzieży i mieszkańców gminy zdrowego stylu życia, a także (poprzez spotkania z polskimi olimpijczykami i wyjazdy na igrzyska olimpijskie) szlachetnej idei olimpijskiej. Niewątpliwym sukcesem są organizowane od 1984 roku „Biegi Olimpijskie”, w których uczestniczy kilka tysięcy osób. Na terenie gminy funkcjonuje około 20 boisk sportowych, z których cześć po modernizacji może pełnić funkcję stadionu. Istnieje również dość dobra baza noclegowa w Racocie i Starych Oborzyskach.

Istotnym elementem umożliwiającym rozwój turystyki na terenie Gminy jest członkostwo w Międzygminnym Związku Turystycznym „Wielkopolska Gościnna”  oraz Lokalnej Grupie Działania Fundacja „Gościnna Wielkopolska”.  Obie organizacje wspierają rozwój turystyki i rekreacji oraz umożliwiają dofinansowanie gminnych i ponad gminnych inwestycji i projektów związanych z rozwojem turystyki.

W Strategii Rozwoju Turystyki Województwa Wielkopolskiego na lata 2007-2015 obszar Gminy Kościan został uznany za obszar charakteryzujący się elementami kulturowymi o wysokiej wartości oraz rozwiniętą siecią szlaków i ścieżek rowerowych, a także dobrych warunkach do rozwoju szlaków konnych, kolejowych i wodnych.

4. Zagospodarowanie przestrzenne

4.1. Uwarunkowania ochrony środowiska naturalnego

Uwarunkowania ochrony środowiska naturalnego dla rozwoju gospodarki rolnej opierają się o zapisy Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej i wymagają:

– dostosowania produkcji rolniczej do warunków środowiska, zasobności i produktywności

    gleb,

– ograniczenia produkcji rolniczej ze względu na zanieczyszczenie środowiska, głównie

    w sąsiedztwie dróg o dużym natężeniu ruchu i z tym związanym skażeniem gleb lub zmianę

    rodzaju upraw,

– ograniczenia negatywnych skutków oddziaływania rolnictwa na środowisko np. poprzez

   nadmierne nawożenie i stosowanie środków ochrony roślin,

– realizacji zadrzewień śródpolnych,

– ochrony gleb przed degradacją, neutralizację chemicznych zanieczyszczeń,

– przeciwdziałania degradacji związanej z procesami erozyjnymi,

– przeciwdziałania procesom obniżania poziomu wód gruntowych,

– intensyfikacji programu odkwaszania gleb i zwiększaniu w glebie substancji organicznej.

W odniesieniu do gospodarki leśnej uwarunkowania ochrony środowiska dotyczą:

– preferowania różnorodności systemów ekologicznych lasów zgodnych z uwarunkowaniami  siedliska,

– ochrony miejsc ostoi zwierzyny,

– przeciwdziałania zagrożenia lasów przed transportem zanieczyszczeń atmosferycznych,

– traktowania lasów jako najważniejszego składnika równowagi ekologicznej w biosferze,

– inicjatywy zakładania szkółek i hodowli drzew,

– zalesiania nieużytków i obszarów zasilania wód gruntowych.

Występujące na terenie gminy zasoby naturalne (np. gaz ziemny) mogą być szansą dla jej rozwoju. Jednak ich eksploatacja powinna być podporządkowana:

– oszczędnej i racjonalnej gospodarce złożami,

– stosowaniu technologii eksploatacji zapobiegających ujemnym wpływom na środowisko, w

   tym ochronę wód podziemnych,

– przeciwdziałaniu zmianom powierzchni ziemi i prowadzeniu rekultywacji.

Uwarunkowania środowiskowe dla rozwoju funkcji osadnictwa, a szczególnie intensywnej zabudowy dotyczą:

– ochrony terenów otwartych i dążenia do tworzenia ekologicznego systemu tych terenów,

   wypełnionych zielenią dla zabezpieczenia ich funkcji biologicznej

– rozwoju zieleni i gospodarki zielenią włączając wszystkie tereny biologicznie czynne w celu

   zabezpieczenia optymalnych warunków jej egzystencji i rozwoju, zapewnienia warunków do

   zachowania szczególnie cennych zasobów środowiska

– kształtowania układów przestrzennych w sposób minimalizujący ujemne skutki oddziaływania na środowisko, w tym na jakość powietrza.

4.2. Infrastruktura techniczna

4.2.1. Komunikacja

Gminę Kościan na kierunku północ – południe przecina droga o znaczeniu krajowym relacji Poznań – Wrocław (droga krajowa nr 5). W kierunku wschód – zachód gminę przecina droga o znaczeniu ponadregionalnym z Gostynia do Nowego Tomyśla. Na terenie gminy znajdują się drogi powiatowe oraz drogi gminne umożliwiające dojazd do każdej miejscowości.

Komunikacja zbiorowa oparta jest o linię kolejową oraz sieć połączeń PKS. Gminę przecina magistralna linia kolejowa dwutorowa (E-59) relacji Poznań – Wrocław. Gmina posiada bezpośrednie połączenia z sąsiadującymi miastami powiatowymi.

Układ komunikacyjny Gminy Kościan nie przystaje do wzrastających potrzeb przewozowych i stanowi główną barierę w rozwoju gminy. Stan techniczny dróg ulega systematycznej degradacji mimo prowadzonych (w miarę możliwości finansowych gminy) prac remontowo-modernizacyjnych. Coraz większym problemem staje się ograniczona dostępność komunikacyjna do nowo powstających terenów mieszkalnych oraz brak pełnej komunikacji wewnętrznej.

Ponadto problemem jest ruch tranzytowy przebiegający w terenie zabudowanym (Droga Krajowa nr 5 – przez Kawczyn, Kiełczewo, Ponin i droga wojewódzka 308 – przez Choryń, Katarzynin, Racot, Kurzą Górę, Kiełczewo i Bonikowo) oraz występowanie barier architektonicznych utrudniających dostęp osobom niepełnosprawnym do wielu instytucji na terenie Gminy.

Istotne znaczenie w rozwoju gospodarczo – społecznym Gminy ma linia kolejowa Poznań – Wrocław. Jednak zmiany wprowadzane w PKP (droga tranzytowa) mogą doprowadzić do zmniejszenia znaczenia linii kolejowej dla Gminy Kościan.

Kluczowym wzmocnieniem układu komunikacyjnego Gminy Kościan będzie droga ekspresowa S5, która na terenie gminy będzie miała dwa punkty węzłowe łączące ją z istniejącą siecią dróg. W otoczeniu punktów węzłowych planowane są tereny pod aktywizację gospodarczą.

4.2.2. Zaopatrzenie w wodę

Gmina Kościan charakteryzuje się stosunkowo ubogimi zasobami wodnymi. Użytkowane wody podziemne na terenie gminy pobierane są z utworów czwartorzędowych i trzeciorzędowych. Jakość ujmowanych wód zalicza się do klasy II, tj. wody średniej jakości, naturalne i słabo zanieczyszczone antropogeniczne, nadające się do picia po przeprowadzeniu technologicznych zabiegów uzdatniających.

Wszystkie miejscowości sołeckie na terenie Gminy Kościan są zwodociągowane. Istnieje sześć ujęć zbiorowego zaopatrzenia ludności w wodę i wszystkie pozostają w administracji Gminy (Racot, Katarzynin, Mikoszki, Nowy Dębiec, Widziszewo, Wławie, Stare Oborzyska). Zasoby tych ujęć są niewystarczające i nie pokrywają w całości potrzeb gminy. Konieczna jest rozbudowa i modernizacja (nowe technologie) ujęcia wody w Katarzyninie, wówczas ujęcie to powinno pokryć zapotrzebowanie na wodę pitną dla znacznej części gminy.

Działania inwestycyjne regulujące zaopatrzenie w wodę uznano za ważne dla dalszego rozwoju gminy i jakości życia mieszkańców.

W najbliższych latach planowane jest wyłączanie z eksploatacji starych i mało wydajnych ujęć wody oraz tworzenie systemu zaopatrzenia Gminy w wodę na bazie trzech podstawowych ujęć: w Katarzyninie, Mikoszkach i Starych Oborzyskach.

Ze względu na niską jakość wody wymagana jest modernizacja istniejących stacji wodociągowych (nowe technologie, nowe ujęcia) oraz wymiana starej sieci wodociągowej wykonanej z materiałów nie zgodnych z obowiązującymi normami (rury azbestowe).

Istotną sprawą jest ochrona wód podziemnych, podniesienie jakości wody pitnej i ograniczenie kosztów jej produkcji i dostawy oraz zagospodarowanie stref ochronnych dla ujęć wody.

4.2.3. Gospodarka ściekowa

W Gminie Kościan jest nieuregulowana gospodarka wodno – ściekowa, co obniża atrakcyjność inwestycyjną gminy i standard życia mieszkańców oraz stanowi zagrożenie dla środowiska przyrodniczego. Działania inwestycyjne regulujące gospodarkę ściekową uznano za jedne z najważniejszych dla dalszego rozwoju gminy oraz ze względu na ochronę ujęcia wód podziemnych.

Na terenie gminy funkcjonuje pięć oczyszczalni ścieków (Racot, Nowy Dębiec, Choryń, Stare Oborzyska, Kiełczewo). W najbliższych latach oczyszczalnia w Choryni zostanie zlikwidowana, a oczyszczalnia w Racocie rozbudowana i dociążona tak by w pełni zabezpieczyć potrzeby mieszkańców gminy.

4.2.4. Energetyka

Zaopatrzenie w energię elektryczną w Gminie Kościan odbywa się poprzez rozbudowaną sieć średniego i niskiego napięcia oraz stacji transformatorowych.
Aktualnie sieć jest wystarczająca i w pełni pokrywa całą Gminę.

4.2.5. Infrastruktura gazownicza

Cała Gmina Kościan jest w pełni zgazyfikowana tzn. z gazu mogą korzystać wszystkie gospodarstwa domowe oraz przedsiębiorstwa funkcjonujące na terenie Gminy.

4.2.6. Gospodarka odpadami

Gmina Kościan korzysta z prawidłowo funkcjonującego wysypiska i systemu komunalnej zbiórki odpadów. Wysypisko w Bonikowie jest wysypiskiem miejskim Miasta Kościana i odbiera odpady również ze znacznej części Gminy Kościan. Wysypisko to posiada znaczną rezerwę pojemności, ale po 2013 roku będzie zlikwidowane i rekultywowane (głównym powodem jest brak możliwości rozbudowy składowiska o system segregacji i recyklingu odpadów).

Część odpadów komunalnych trafia, poprzez firmy świadczące usługi komunalne, na wysypisko odpadów w Czmoniu powiat poznański.

W 2004 roku powstał Międzygminny Związek „Centrum Zagospodarowania Odpadów – SELEKT”, który skupia kilkanaście gmin (m.in. Kościan, Czempiń, Mosina, Puszczykowo, Luboń, Brodnica, Dolsk, Stęszew, Granowo, Kamieniec, miasto Kościan).

Celem Związku jest wyłonienie wykonawcy inwestycji obejmującej składowisko, sortownie, recykling i odzysk odpadów komunalnych pochodzących z gmin tworzących Związek. Planowana inwestycja powinna powstać do końca 2010 roku.

4.3. Stan obiektów dziedzictwa kulturowego

W granicach administracyjnych Gminy Kościan znajdują się obiekty o dużej wartości historycznej i kulturowej. Do najciekawszych należą:

– Zespół pałacowy zbudowany w latach 1780-1791 i park krajobrazowy w Racocie

– Pomnik przyrody – aleja lipowa, zwana „Aleją Jabłonowskich” w Racocie

– Gotycki kościół parafialny z połowy XVI w. w Starych Oborzyskach

– Dwór klasycystyczny z 1795 roku w Choryni

– Kościół parafialny i dzwonnica z 1850 roku w Choryni

– Zespół pałacowo-parkowy z II połowy XVIII w. i pałac z 1760 roku w Turwi

– Zespół parkowy i drewniany kościół parafialny z 1785 roku w Bonikowie

– Kościół parafialny, dwór i wieża kościoła z XIII w. w Gryżynie

– wiatraki w Kawczynie i Racocie

– Lodownia w Gryżynie

– Zespół pałacowo-parkowy w Gryżynie, Mikoszkach, Kokorzynie, Kobylnikach,

   Pianowie, Nielęgowie.

Wiele obiektów wymaga modernizacji i renowacji.

4.4. Zagospodarowanie przestrzenne – identyfikacja problemów

5. Gospodarka

5.1. Charakterystyka ogólna

Usytuowanie Gminy Kościan wokół Miasta Kościan jest czynnikiem zarówno aktywizującym, jak i hamującym rozwój gospodarczy Gminy. Bliskość miasta i jego funkcji usługowych znacznie ogranicza rozwój tych usług (a więc i firm) na terenie Gminy. Z drugiej strony dostępność do dużego rynku pracy zwiększa szanse zawodowe mieszkańców Gminy.

Czynnikiem aktywizującym rozwój gospodarczy jest bliskie sąsiedztwo Poznania (szybki dojazd koleją lub samochodem) – regionalnego centrum rozwoju społeczno – gospodarczego.

Rolnictwo charakteryzuje się wysoką kulturą agrarną oraz zróżnicowaną wielkością gospodarstw rolnych. Następuje jednak redukcja gospodarstw rolnych i już mniej niż połowa mieszkańców żyje z rolnictwa. W strukturze gospodarstw przeważają gospodarstwa indywidualne, jednak prawie 50% powierzchni gruntów rolnych zajmują duże gospodarstwa rolne należące do spółek handlowych lub skarbu państwa.

Na terenie gminy rozwija się przemysł wydobywczy – wydobycie gazu ziemnego, a funkcjonujące zakłady produkcyjne zatrudniają najwyżej po kilkadziesiąt osób.

W ostatnich latach znacząco wzrosła powierzchnia terenów pod aktywizację gospodarczą oraz liczba małych i średnich przedsiębiorstw (co 15 mieszkaniec Gminy prowadzi działalność gospodarczą). Wiele z nowo zarejestrowanych na terenie Gminy firm prowadzi działalność gospodarczą w Poznaniu.

W odpowiedzi na rosnące zapotrzebowanie i w miarę możliwości finansowych Gminy opracowywane są miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego.

5.2. Struktura podstawowych branż na terenie gminy

Ogółem w Gminie Kościan działa ok. 829 podmiotów gospodarczych (o 159 podmiotów więcej niż w 2004 roku) i prawie wszystkie (95%) to własność prywatna.  Działalność gospodarcza w Gminie Kościan charakteryzuje się dużą dynamiką zmian (duża liczba rejestracji i wyrejestrowywania firm), szczególnie w branży handlowej, budownictwie i robotach drogowych oraz znacznym wzrostem liczby firm związanych z usługami dla ludności. Najliczniej reprezentowany jest handel, w którym działa 30% podmiotów gospodarczych i usługi dla ludności 26% (największy wzrost od 2004 roku). W budownictwie działa 13% zarejestrowanych podmiotów, a w transporcie 9,6%.

W ostatnich latach nastąpił wyraźny wzrost liczby podmiotów zajmujących się praktyką lekarską i pielęgniarką oraz usługami stolarskimi. Natomiast znaczący spadek liczebności odnotowały podmioty z branży budowlanej.

Na bazie istniejących na terenie Gminy złóż gazu ziemnego działa w Kokorzynie najnowocześniejsza w Polsce kopalnia gazu (eksploatacja złoża jest możliwa przez ok. 30 lat).

Do głównych pracodawców w gminie należą: jednostki sektora finansów publicznych (w tym szkoły i inne jednostki budżetowe), Stacja Hodowli Roślin „Danko” w Choryni, Przedsiębiorstwo „KOMPOSTPAL”, Przedsiębiorstwo „AKWIZYTOR”, Stadnina Koni Racot, Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna Kiełczewo., Stacja Nasienna w Kobylnikach, Gospodarstwo Rolne Turew (część spółki TOP-FARM Wielkopolska), Placówka PAN w Turwii (badanie podstawowych procesów ekologicznych w krajobrazie rolniczym).

5.3. Gospodarka – identyfikacja problemów

6. Sfera społeczna

6.1.  Sytuacja demograficzna i społeczna gminy

Gminę Kościan zamieszkuje 15 373 mieszkańców. Najwięcej w Kiełczewie (9,56%), Racocie (8,20%) i Starych Oborzyskach (7,44%). W skład gminy wchodzi 37 wsi sołeckich i 7 przysiółków.

Struktura ludności według wieku przedstawia się następująco:

– przedprodukcyjny (do 18 lat) – 3 650, co stanowi 23,7% ogółu mieszkańców

– produkcyjny (od 18 do 65 lat) – 9 804, co stanowi 63,8% ogółu mieszkańców

– poprodukcyjny (powyżej 65 lat) – 1 919, co stanowi 12,5% ogółu mieszkańców

Cechą charakterystyczną struktury ludności Gminy Kościan jest większa liczba mężczyzn niż kobiet w grupie ludności w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym. Analiza danych rocznikami wskazuje na zdecydowaną przewagę urodzeń chłopców.

Natomiast w grupie ludności w wieku poprodukcyjnym liczba kobiet zdecydowanie przewyższa liczbę mężczyzn (mężczyźni – 632, kobiety – 1 287).

Analiza danych demograficznych wskazuje, że:

–  liczba ludności w wieku produkcyjnym zwiększa się systematycznie o 20 – 30 osób na miesiąc,

– w ciągu pięciu lat liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym zmalała o 500 osób (spadek około 100 osób na rok) głównie z powodu znacznego spadku liczby urodzeń,

– nie ma masowej migracji ludzi młodych,

– liczba ludności w wielu poprodukcyjnym nieznacznie wzrosła, ale jej udział procentowy w ogólnej licznie ludności pozostał bez zmian (nie występuje zjawisko starzenia się ludności),

– napływ ludności w wieku produkcyjnym wynika głównie z migracji mieszkańców Miasta Kościan  do miejscowości: Stare Oborzyska, Racot, Kiełczewo, Widziszewo i Nowy Lubosz, gdzie intensywnie rozwija się budownictwo jednorodzinne,

– liczba zawieranych małżeństw zaczęła ponownie systematycznie rosnąć (po znacznym spadku w 2003 roku).

W gminie funkcjonuje optymalna sieć szkół stwarzająca dogodne warunki edukacji dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjum. Istotną rolę w systemie edukacji Gminy Kościan pełni Miasto Kościan z bogatą ofertą edukacyjną na poziomie ponadgimnazjalnym i wyższym.

Część bazy szkolnej Gminy Kościan wymaga remontów i modernizacji oraz rozbudowy w zakresie infrastruktury sportowo-rekreacyjnej.

Społeczeństwo Gminy Kościan ma duże poczucie bezpieczeństwa, a gmina charakteryzuje się jednym z najniższym wskaźników przestępczości w powiecie kościańskim.

6.2. Rynek pracy

Rynek pracy mieszkańców Gminy Kościan jest dość rozległy ze względu na bezpośrednie sąsiedztwo Miasta Kościana oraz bliskość i dobry dojazd do Poznania.                     W ostatnich latach wiele z nowo zarejestrowanych na terenie Gminy firm prowadzi działalność gospodarczą w Poznaniu. Bezrobocie w Gminie jest niższe od średniej w województwie.

Największy procentowy udział wśród bezrobotnych mają najmłodsze roczniki. osób w wieku produkcyjnym (do 24 lat). Przeważają w tej grupie absolwenci szkół zasadniczych zawodowych, policealnych i średnich zawodowych. Najmniej osób bezrobotnych jest w grupie wiekowej powyżej 55 lat.

6.3. Grupy społeczne wymagające wsparcia

Wiele grup społecznych w Gminie Kościan znajduje się obecnie w trudnej sytuacji ekonomicznej, co skutkuje również pogorszeniem się warunków życia, szczególnie dzieci i osób starszych.

Wsparcia wymagają osoby długotrwale bezrobotne i ich rodziny, bezrobotni absolwenci szkół (do 25 lat), kobiety powracające na rynek pracy, byli pracownicy PGR-ów, osoby podejmujące pracę poza rolnictwem (w przypadku małych, nieefektywnych ekonomicznie gospodarstw rolnych)  oraz osoby starsze i niepełnosprawne.

Samorząd Gminy Kościan realizuje wszystkie nałożone na niego zadania pomocy  społecznej, które wykonuje Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej oraz podejmuje działania prowadzące do wyrównania szans edukacyjnych dzieci i młodzieży (edukacja przedszkolna, nauka języka obcego od pierwszych klas szkoły podstawowej, dożywianie, wspieranie systemu stypendialnego, zajęcia pozalekcyjne).

W najbliższych latach zaplanowana jest budowa budynku socjalnego w Kurzej Górze.

6.4. Organizacje pozarządowe i społeczne

Na terenie Gminy Kościan działają organizacje pozarządowe oraz organizacje skupiające przedsiębiorców.

Przedsiębiorcy funkcjonują w ramach Stowarzyszenia Przedsiębiorców Ziemi Kościańskiej, Cechu Rzemiosł Różnych, Rolniczych Grup Producenckich oraz Związków Branżowych Producentów Rolnych, Stowarzyszenia Wspierania Przedsiębiorczości w Kościanie, Stowarzyszenia Kupców Ziemi Kościańskiej.

Mała aktywność społeczna mieszkańców przekłada się na małą ilość organizacji pozarządowych zarejestrowanych w Krajowym Rejestrze Sądowym oraz na brak kadr i liderów lokalnych. Na terenie Gminy działają Kluby Sportowe, Ochotnicza Straż Pożarna, Dom Pomocy Społecznej, Koła Gospodyń Wiejskich, Kluby Seniora.

Szansą na wzmocnieni i wykorzystanie potencjału aktywności społecznej, szczególnie młodych mieszkańców Gminy, będzie realizacja zadań i projektów dotyczących budowy lub zagospodarowania przestrzeni publicznej w miejscowościach  (tworzenie centrów integracyjno – rekreacyjnych, boisk sportowych oraz remonty i wyposażanie świetlic wiejskich).

6.5. Sfera społeczna – identyfikacja problemów

III.   ZADANIA, PROJEKTY I OPERACJE WSKAZANE DO REALIZACJI                            W GMINIE KOŚCIAN

Zadania inwestycyjne prowadzące do poprawy sytuacji w Gminie Kościan podzielono na następujące grupy:

– zmiany w strukturze gospodarczej gminy,

– zmiany w sposobie użytkowania terenu,

– rozwój systemu komunikacji i infrastruktury,

– poprawa stanu środowiska naturalnego,

– poprawa stanu środowiska kulturowego,

– poprawa warunków i jakości życia mieszkańców, w tym zmiany w strukturze zamieszkania.

Zgłoszone przez zespół powołany do opracowania Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Kościan zadania inwestycyjne poddane zostały weryfikacji.

Przyjęto następujące zasadnicze kryteria porządkowania zadań:

– kontynuacja i stopień zaawansowania inwestycji,

– konieczność realizacji zadania wynikająca z podjętych zobowiązań prawnych i

   instytucjonalnych,

– konieczność realizacji zadania, którego nie podjęcie stwarza stan zagrożenia publicznego,

– komplementarność, powiązanie zadania z innymi zadaniami inwestycyjnymi w gminie,

   gminach sąsiednich lub powiecie,

– możliwość pozyskania znaczących środków z funduszy zewnętrznych,

– realizacja zasady zrównoważonego rozwoju gminy,

– efektywność ekonomiczna,

– poszanowanie zasad ochrony środowiska.

Po uporządkowaniu pozostało 67 zadań inwestycyjnych wskazanych do realizacji w latach              2007-2015.

Poniżej zamieszczona jest tabela przedstawiająca zadania, projekty i operacje podzielone na grupy tematyczne i uporządkowane w ramach każdej grupy  według przyjętej kolejności realizacji.

IV. POWIĄZANIE PROJEKTÓW, ZADAŃ I OPERACJI  Z INNYMI DZIAŁANIAMI REALIZOWANYMI NA TERENIE GMINY/ POWIATU/ WOJEWÓDZTWA

Zadania, projekty i operacje wskazane do realizacji w Planie Rozwoju Lokalnego Gminy Kościan są powiązane z zadaniami i projektami realizowanymi m.in.:

– na terenie gminy przez przedsiębiorców, rolników, organizacje pozarządowe i mieszkańców (np. korzystających z dofinansowania w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 indywidualnie lub zgodnie z zapisami Lokalnej Strategii Rozwoju opracowanej przez Lokalną Grupę Działania „Gościnna Wielkopolska”, której członkiem jest Gmina Kościan);

– na terenie powiatu kościańskiego przez Starostwo Powiatowe w Kościanie,

– na terenie województwa wielkopolskiego. 

Przykłady powiązań dla wskazanych do realizacji grup zadań przestawia poniższa tabela.

            V. OCZEKIWANE WSKAŹNIKI PLANU ROZWOJU LOKALNEGO GMINY KOŚCIAN

              1. Budowa urządzeń do odprowadzania i oczyszczania ścieków

               2. Budowa urządzeń zaopatrzenia w wodę i poboru wody

            3. Budowa lub przebudowa dróg gminnych i wewnętrznych

4. Budowa lub przebudowa infrastruktury lokalnej (w tym kulturalnej, sportowej, rekreacyjnej i turystycznej)

VI. PLAN FINANSOWY NA LATA 2007-2013 W UKŁADZIE ŹRÓDEŁ FINANSOWANIA PLANU ROZWOJU LOKALNEGO

Poniża tabela przedstawia plan finansowy w układzie źródeł finansowania obejmujący zadania, projekty i operacje zapisane  w Planie Rozwoju Lokalnego Gminy Kościan na lata 2007-2013, których realizacja rozpocznie się w latach 2007 – 2009.

      Oznacza to, że plan finansowy zawiera te zadania, projekty i operacje, dla których możliwe jest realne wskazanie nakładów i źródeł finansowania.

Wskazując źródła finansowania zadań, projektów i operacji uwzględniono ograniczenia w wysokości dofinansowania ze środków Unii Europejskiej (UE) wynikające z zapisów Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 i ograniczenia w finansowaniu projektów lokalnych ze środków Unii Europejskiej wynikające z Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013.

VII.  SYSTEM WDRAŻANIA I MONITORINGU

1. Koordynator realizacji zadań Planu Rozwoju Lokalnego

Funkcję koordynatora realizacji zadań ujętych w Planie Rozwoju Lokalnego Gminy Kościan pełni Urząd Gminy Kościan.

2. Monitoring Planu Rozwoju Lokalnego

W realizacji Planu Rozwoju Lokalnego ważna jest kontrola przebiegu realizacji poszczególnych zadań zgodnie z przyjętym harmonogramem. Istotna jest także ocena uzyskanych efektów społecznych i gospodarczych, a także zmian w środowisku przyrodniczym. Zadanie to, mające charakter permanentny, nazywa się monitoringiem Planu Rozwoju Lokalnego.

Realizacja Planu Rozwoju Lokalnego przynieść powinna pozytywne zmiany (efekty) zakładane na etapie opracowania. Może jednak się zdarzyć, i tego nie należy wykluczać, że pojawią się podczas realizacji niezamierzone i nieoczekiwane zmiany niekorzystne, których nie dało się przewidzieć lub, które wystąpiły w wyniku określonego ukształtowania się warunków realizacji Planu, zwłaszcza warunków zewnętrznych.

Do takich zaliczyć można opóźnienia w rozliczaniu i refundacji kosztów zadań, projektów i operacji finansowanych ze środków innych niż budżet gminy , czy też opóźnienia z wdrażaniem funduszy unijnych.

Monitoring Planu Rozwoju Lokalnego będzie miał, zatem dwie funkcje: sprawdzającą i korygującą.

Funkcja sprawdzająca polegać będzie na systematycznym, najlepiej corocznie, zestawieniu wykonanych przedsięwzięć w relacji do zapisanych w planie. Wskazać tutaj należy zadania wykonane i niewykonane, a także podać przyczyny opóźnień i innych odchyleń od zapisów, w przypadku zadań rzeczowych jak i organizacyjno – finansowych.

Funkcja korygująca to wprowadzenie do zapisów Planu Rozwoju Lokalnego zmian wynikających z przesunięć realizacji poszczególnych zadań wynikających z istotnych okoliczności, których nie dało się przewidzieć w fazie tworzenia, opracowania lub co, do których przyjęto niewłaściwe założenia.

Tak prowadzony monitoring Planu Rozwoju Lokalnego umożliwi:

• bieżącą ocenę realizacji zadań, a także zakładanych rezultatów i oddziaływania założonego w opracowaniu,
• prognozowanie ewentualnych zmian w warunkach realizacji dokumentu,
• dokonanie bieżących korekt i poprawek,
• podjęcie działań zabezpieczających i naprawczych,
• informowanie społeczności lokalnej o uzyskanych wynikach.

Podstawowe wskaźniki dla monitoringu znajdują się w punkcie V niniejszego opracowania, gdzie opisano oczekiwane wskaźniki osiągnięć Planu Rozwoju Lokalnego.

3. Ocena Planu Rozwoju Lokalnego

Ocena ex-ante została przygotowana przez zewnętrznego konsultanta, który  na zlecenie władz gminy, wspólnie z powołanym zespołem zadaniowym wypracował (podczas spotkań warsztatowych i roboczych) listę zadań stanowiących podstawę do niniejszego opracowania. Wyłoniona lista zadań, po konsultacjach została uporządkowana i zhierarchizowana zgodnie z sugestiami członków zespołu. Ważnym kryterium była zarówno możliwość dofinansowania poszczególnych zadań z funduszy strukturalnych, jak i zdolność kredytowa gminy w poszczególnych latach realizacji Planu Rozwoju Lokalnego. Ocena Planu w trakcie jego realizacji powinna być dokonywana równolegle z monitoringiem. Zapisy z monitoringu i oceny powinny znaleźć swoje odzwierciedlenie w formie notatki, jako dokumentacja do Planu Rozwoju Lokalnego.

VIII.  PUBLIC RELATIONS PLANU ROZWOJU LOKALNEGO 

Za informowanie społeczności lokalnej o Planie Rozwoju Lokalnego odpowiedzialny jest  Wójt Gminy Kościan i Rada Gminy Kościan.

Ogólne informacje o Planie Rozwoju Lokalnego będą dostępne na stronach internetowych Gminy, w postaci wyciągu z opracowania, który poruszać będzie najistotniejsze jego elementy.

Opracowanie dokumentu miało charakter uspołeczniony, w którym uczestniczyło łącznie około sto osób.

Społeczność lokalna będzie informowana o roli, jaką odgrywa Plan Rozwoju Lokalnego przy ubieganiu się o środki unijne na dofinansowanie projektów realizowanych na terenie Gminy.